Verscholen erfgoed in beeld
Uitdagingen in de wereld van erfgoedfotografie
Vaak wordt Photoshop geassocieerd met vervalsen of foto’s mooier maken dan ze zijn en dat is nu juist niet de bedoeling bij het fotograferen van cultureel erfgoed. Hier streven we naar een objectieve en duidelijke reproductie van het origineel. Het doel is doorgaans om zo veel mogelijk te weten te komen over het object zoals het werkelijk op dat moment is.
Toch is manipulatie en beeldbewerking van groot belang ook voor objectieve documentatie. Hieronder beschrijf ik drie voorbeelden die belichten hoe je door het bewerken en samenvoegen van beelden juist meer ziet dan je ooit met het oog zou kunnen zien.
Netjes opgerold
In 2017 kreeg ik de opdracht om twee geneaologieën van de familie Van Wassenaer te reproduceren op ware grootte. De kaarten worden bewaard op Kasteel Duivenvoorde in Voorschoten. Werk op papier is over het algemeen vrij eenvoudig te fotograferen, tenminste als het vlak is. In dit geval waren de genealogieën op perkament getekend en misschien al honderden jaren opgerold. (Daarom waren de kleuren juist zo mooi bewaard waarschijnlijk.)
Het was echt niet mogelijk om de rollen vlak te krijgen dus hebben we voor een andere oplossing gekozen. Stukje bij beetje zijn de rollen vlak gelegd en gefotografeerd. Uiteindelijk hadden we zestien mooie details van elk object en hier kwam het manipuleren met Photoshop goed van pas: de rol is vlak afgebeeld op de foto!
Tussen de balken
Een opdracht van een paar jaar geleden kan hetzelfde illustreren op een andere manier. Tijdens de renovatie van een grachtenpand in Amsterdam was een “Vogeltjesplafond” tevoorschijn gekomen achter het plafond. Dit was een opwindende vondst, de vogels waren mooi geschilderd en men dacht dat de beschilderingen tot stand gekomen waren aan het eind van de 17e eeuw of begin 18e eeuw. Het huis was ooit eens bewoond door de zoon van Rembrandt, Titus, die zelfs in dit pand zou zijn gestorven. De gedachte dat hij de schilderingen had gemaakt was aanlokkelijk (maar volgens de deskundigen niet heel aannemelijk).
De opdrachtgever wilde graag een foto van het hele plafond en enkele details. De details waren makkelijk maar het geheel werd een uitdaging. Het plafond was namelijk vrij laag en de beschilderingen zaten op de onderkant van de plankenvloer van de verdieping erboven, dus tussen de hoge balken. Liggend op de grond was er geen mogelijkheid om het hele plafond in een keer te zien. Je raadt het al, ook hier werden (liggend op de vloer) een groot aantal foto’s gemaakt en vervolgens in elkaar gezet. Dankzij photomerge kon het hele plafond op één afbeelding gepresenteerd worden.
Superrepro
Dit product is ontstaan in samenwerking met het Mauritshuis. De vraag werd gesteld: Hoe hoog kunnen we de resolutie krijgen? Hoeveel pixels zijn mogelijk? Op deze vraag is niet één antwoord op te geven want in de toekomst zullen de bestanden nog groter kunnen worden.
We gingen op zoek naar de grens van het mogelijke voor elke specifieke situatie. De grenzen hebben met een aantal factoren te maken zoals de grootte van het schilderij en de tijd dat het object beschikbaar voor fotografie. Ook worden we begrensd door de rekencapaciteit van de computer, de programma’s en de opslagcapaciteit.
Deze techniek is vooral bruikbaar voor vlakke objecten met heel veel detail. Door te fotograferen op hele hoge resolutie kan een object heel groot afgebeeld worden, maar het is ook makkelijk om details goed af te beelden.
Het artikel is voor het eerst gepubliceerd in 2017. Lees meer over het fotograferen van schilderijen en werk op papier door Margareta Svensson