Fotografie op hoog niveau
Het Laurentius-altaarstuk van Maarten van Heemskerck – een ultieme uitdaging
Voor het project “Thuiskomst van een meesterwerk” heb ik dit werk gefotografeerd op de plaats waar het al sinds 1582 verblijft, in Linköping (Zweden). Het altarstuk is geschilderd in opdracht van de Laurenskerk in Alkmaar rond 1540. Na de reformatie werd het verkocht aan de Zweedse koning Johan III die het schonk aan de Dom in Linköping.
Toen ik de vraag kreeg van het Stedelijk Museum Alkmaar wist ik meteen dat het een erg uitdagende opdracht zou worden. Hieronder een aantal factoren die het fotograferen van kunst zo spannend maken:
- Het belang van het kunstwerk en de staat ervan: “Dit is echt een meesterwerk! Maar de tijd heeft duidelijke sporen achtergelaten, de luiken hangen scheef en de schilderijen zijn erg kwetsbaar.”
- Kwaliteitswensen: “De bestanden moeten zo groot mogelijk zijn zodat we er alles mee kunnen doen, nu maar ook over vijf jaar…”
- Tijdsdruk: “Het moet zo snel mogelijk gebeuren, het liefst deze week” en “Je kunt maandag en dinsdag werken tussen 12 en 18 uur.”
- De maten en de plaatsing van het kunstwerk. “Dit is het grootste altaarstuk ooit gemaakt in de Noordelijk Nederlanden, 8 x 6 meter groot, het hangt aan de zijkant van het koor van de kerk. Geen zorgen, er is een hoogwerker beschikbaar die je zelf mag besturen.”
- Onvoorspelbare factoren. “Het altaarstuk hangt naast een groot raam op het zuiden, met mooi weer schijnt de zon pal op de luiken.”
Groot avontuur
Wel lastig allemaal maar er was geen twijfel mogelijk: dit was een droomopdracht. Na wat denkwerk en geregel kon ik samen met mijn assistent Ymer en alle apparatuur op het vliegtuig stappen naar Linköping.
We gingen direct kijken om de plannen voor de volgende dag in detail uit te werken. Schots en scheef was het inderdaad en de verflaag was op veel plaatsen beschadigd, maar niettemin een prachtig kunstwerk. Groot was het en vol met griezelige en adembenemende details.
De grootte van de bestanden en dus de kwaliteit van de foto’s, werd voor een deel bepaald door de mogelijkheden van de hoogwerker en de afstand tot een grote kroonluchter.
De kerk wordt veel gebruikt voor schoolactiviteiten, bruiloften, begrafenissen, orgellessen, koorzang en dan natuurlijk nog stilte en gebed. We hadden geluk dat we twee middagen achter elkaar konden werken. Het weer hadden we ook mee, beide middagen was het dik bewolkt en mistig, geen straaltje zon!
We hadden geen tijd te verspillen, dus een geoliede samenwerking en totale focus waren noodzakelijk. Terwijl ik hoog in de lucht met de camera wiebelde volgde Ymer mijn instructies nauwlettend op en kon tussendoor ook nog wat filmen.
Tot 7 oktober 2018 waren de luiken van het altaarstuk te zien op de plaats waarvoor ze oorspronkelijk gemaakt zijn, de Grote Kerk in Alkmaar. Er werd ook een film getoond over het spectaculaire transport en de installatie van de luiken. In het Stedelijk Museum Alkmaar was een kleine tentoonstelling te zien over het ontstaan van het altaarstuk.
Dit artikel is voor het eerst gepubliceerd in 2018. Lees meer over het fotograferen van kerkinterieurs hier!